अभिव्यक्तीस्वातं-य आणि सेन्सोरशीप या विषयावर वेळोवेळी भरपुर चर्चा झालेली आहे.१] कोणत्याही प्रकारची सेन्सोरशीप अमान्य असणारा एक वर्ग आहे.२}सरकारची सेन्सोरशीप असायला हरकत नाही असे माणणाराएक वर्ग आहे.त्याला शासनबाह्य सेन्सोरशीप मान्य नाही.३]झुंडीची सेन्सोरशीप असावी असे माणणारा फेशिस्टांचा एक वर्ग आहे.
आमची भुमिका दुस-या गटातील आहे,हे आधी स्पष्ट करतो. तथापि शाषकिय नियुक्त्यांमध्ये आजकाल नि:पक्षपाती तद्न्य असण्यापेक्षा राजकिय वशिल्याचे तट्टु अधिक असतात,हे ऊघड गुपित आहे.देशातील ऊच्चभ्रू मंडळींना आरक्षणाबाबत किती नफरत आहे,हे वारंवार दिसुन आले आहे.ही मंडळी आक्रामक,संघटीत आणि तुच्छतावादी अस्तात.
गुजरातमधील आरक्षणविरोधी आंदोलन, मंडल आयोगाला दोनवेळा झालेला प्रचंड विरोध,{१९९० व
२००६} यातुन आरक्षणविरोधी लोबीची ताकद दिसुन आलेली आहे.
चित्रपट बघणारी भारतात सुमारे ६० कोटी जनता आहे.हे अत्यंत प्रभावी माध्यम आहे.झा हे गल्लाभरु निर्माते आहेत. अतिशय भडक,सनसनाटी आणि ऊच्च मध्यमवर्गिय संवेदनेचे चित्रपट ते काढतात.त्यांच्या आरक्षण या चित्रफटातुन जर त्यांनी आक्रस्ताळी आरक्षणविरोधी भुमिका मांडली तर या देशातील दुबळ्या,मागासवर्गियांचे न भरुन येणारे नुकसान होईल.आरक्षण हा त्यांच्यासाठी "अस्तित्वाचा "प्रश्न आहे, केवळ बौद्धिक चर्चेचा,किंवा झोपाळ्यावर झुलत मारलेल्या शिळोप्याच्या गप्पांचा विषय नाही.
ऊच्चभ्रु व्यवस्थेचे येथिल सांस्क्रुतिक विश्वावर नियंत्रण आहे. तो आरक्षण प्रश्नावर घटनाही मानीत नाही.त्यामुळे प्रदर्शनपुर्व चित्रपट दाखवण्याची ही "अपवादस्वरुप" भुमिका नाईलाजाने घ्यावी लागत आहे.निखळ स्वातं-यप्रेमी बुद्धीवादी आमचा हा नाईलाज समजुन अघेतील अशी आशा आहे.
ARAKSHAN":MOVIE AND POLICY
ReplyDelete"आरक्षण" again controversial issue.But this time it's movie,not policy.There are always two groups.One who gets it's benefits is "PRO" and one who wants it's benefits and are not in position to get that or feel that they are deprived of the opportunity because of this policy,is "ANTI".Broadly speaking pro.justifies it's stand that they are discriminated on the basis of caste system and anti questions merit.This time two issues are mixed.First is the policy itself and second is freedom of expression.Reservation as a policy is adopted many years back and do have constitutional status.But does this mean that it is not subjected to review and modification.If reservation policy is based on sound principles and it is a genuine tool for public welfare at large,why to afraid of movie.The doubt that this sensitive subject may have been handled without any study,just for commercial purpose as previous Zaa movies and it will have social repurcussions,no need to worry as today's Indian is enough mature and all at large do possess "नीर क्षीर विवेक".So let's not make the issue (which is ultimately helping it's box office).Coming to question of Freedom of expression assured in article 19 0f Indian constitution,So many movies in the past did had objectionable message (eg.रंग दे बसंती,) but no one arose to protest,or sometimes people who resisted,were termed as fascist.Didn't they have emotions and feelings?Is it good to keep innovation or second thought or divergent thinking keep under pressure of people in the name of democracy?And if it is so,what is difference between today's world and medieval age.No doubt it must be restricted in the interest of society and constitution itself also puts limitations over it so accordingly there is provision of censor board for movies.Freedom of expression is very difficult to enjoy in Indian society as everyone's emotion must be cared.Questioning censor board's neutrality is ok but when there was protest against 'घाशीराम
कोतवाल'(eg.),people who are protesting today were busy in lecturing on freedom of expression and showing clearance from censor board.Vice versa.So double standard people must be identified and ignored and politics behind it must be understood.Not having people of desired quality is seen in every institution.Censor board is GOVERNMENT OF INDIA'S REGULATORY BODY working under Ministry of Information and Broadcasting.So somewhere you have to believe.Otherwise abolish the board,ask authors, directors and painters etc. to notify what they are thinking publicly,seek objections,then create.Again put it before the concerned people, get examined from them and then publish.To avoid this chaos,there is Censor board.Come on express freely but with restrictions.One more solution:add a clause containing prohibited subjects on which expressing thoughts is restricted by amendment in constitution's article 19. Long Live Indian Democracy.I condemn both,the protest against "घाशीराम कोतवाल" for that matter and demand of people that "आरक्षण" must be shown to them before release.WHY?This growing tendency will set wrong conventions.People do have right to protest in peaceful way or refrain from watching it but they can not force to have before release show and get their suggestions implemented as long as there is a legal institution for that.Last but not Least Persons (like me) having bit of intelligence and judicious approach,in short common sense, are not at all against Reservation policy but as every administrative act/policy has both positive and negative impact,then why to run away if any body tries to show it.Let it be exaggerated as per the promos.Is there fear of the issue going to be surfaced for review? Review is important aspect of any policy and Reservation is not exception to that.Willing to watch movie doesn't mean to be against the policy.Give this movie that much importance as much it deserves because there are many serious issues waiting for attention and Not movie but Hype to it may divide society..जय हिंद!!!!!
ReplyDeleteटिपणी.....वरिल प्रदिर्घ प्रतिक्रिया श्री.मिलिंद कुलकर्णी यांची आहे.
ReplyDeleteVinayak Joshi To project personal anguish against the backdrop of greater common good smacks of ulterior motive.How can anyone pay all `due respect to the constitutional rights of people eligible for reservations'& talk of `denial to deserving candidates' in the same breath without sounding a hypocrite?
ReplyDeleteAs Mr.Narke has pointed out in the past,reservation is not the poverty alleviation program but for proper representation of those who have been denied opportunities for ages.
There cannot be a comparison between the hypothetical example of a sister being denied admission in spite of so many marks & the one being denied in spite of being at the lower rung of the caste hierarchy,his/her predicament more compounded by the poverty that comes as a baggage.
Thursday at 12:20pm · Like
Vinayak Joshi I call Zha a B grade director not because he got`closer to reality' but the warped,tasteless manner in which he has depicted reality in the past,the violent,anomalous caricature that he tries to pass off as reality,the simplistic filmy solutions he advocates.If all this is great cinema for someone,it is a matter of choice.I do not contest it.
The politicization of reservation issue is another matter.It is all about politics & money is true.But it does not detract from the core issue.However politicized,reservations are the only means to bring our lop sided society on track.Awareness among the dalits & obcs has seen to it that politicians of all hue are forced to toe the line.
The lacunae in reservation policy like creamy layer implementation need to be discussed & addressed.But anyone with empathy & social responsibility would not oppose the policy per say.
Thursday at 12:42pm · Like · 1 person
Vinayak Joshi I dislike personal anecdotes.But since one about a hypothetical sister is being sited,here is one.
I have a first hand experience of the reserved candidates being denied their due in my college days.I have watched student association secretary (a friend of mine) & the dean of college,in cahoot & partners in conspiracy to deny the reserved candidates plum clinical post graduate seats during allocations.& instead dole out crumbs of non clinical seats.Though this goes back to eighties,& now nobody can have such a free run anymore,the mindset continues to be the same.
Thursday at 12:58pm · Like
Nitin Apte ashya vishya var jar chitrapat kadhayacha asel tar samajik janiv thevun to kadh la pahije jya muley konta hi samaj dukhavala janar nahi. nahi tar singham kinva Dabang sarkhe masala chitrapat kadhavet.
Thursday at 2:36pm · Unlike · 1 person
Rahul Jondhale एकाने जेवण केले तर सर्वांचे पोट भारत नाही .
हा चित्रपट कदाचित विहिरीत दगड मारून त्याची खोली मोजण्याचा एक प्रयोग असू शकतो
त्या मुळे चित्रपट प्रदर्शना अगोदर दाखवण्याचा आग्रह प्रतेक मागास्वर्गीयानी करावा व आपली खोली दाखून दयावी
जय भीम जयभीम जयभीम
Swapnik Phatak मा.भुजबळसाहेबांनी कोट्यावधींच्या भावना व्यक्त केल्या आहेत
ReplyDeleteJuly 27 at 8:47pm · Unlike · 2 people
Swapnik Phatak maharashtra gawda samajacha adhyaksh ya natyane mi v maza samaj BHUJBALSAHEB yachya sobat aahot
July 27 at 8:52pm · Unlike · 2 people
Roshan Kadam Agadi right bolatat sir
July 27 at 8:57pm · Unlike · 1 person
Shailesh Salve Chitrapat he ase madhyam ahe ki je samajatil pratyek ghatka paryant pohachate,adhich reservation baddal samanya open class mansachya manat gairsamaj ahet.
Ashyaweles chitrapatacha vishay jya ghatkanshi sambandhit ahe tyanchi agodar ghyayla havi.
Tarihi Bhujbal saheb & Athawle sahebanche abhar.
July 27 at 9:10pm · Unlike · 1 person
Sanjay Nangare समृद्ध युक्तिवाद...
July 27 at 9:40pm · Like
Vinayak Joshi Well said.Zha's track record is atrocious.He is bound to botch the sensitive issue.It is too much to expect a pleasant surprise from him.He is as blatant & commercial as they come.
But I feel he should be ignored & not given undue importance in the media.His tactless handling of the subject itself will see to it that the film languishes in the dustbin.
To accuse a B grade director of modifying & mobilizing the public opinion vis a vis reservation issue for better or for worse is unnecessarily raising him to a pedestal.
The anaesthetic of popular bollywood movie is just that.Transient.
July 27 at 9:41pm · Unlike · 1 person
Padmaraj Tekawade with all due respect to the constitutional rights of people eligible for reservations , has anybody tried to understand the anguish in the minds of those who hav been denied opportunities even after being deserving for anything let it be jobs,education or for that matter any other thing where it's applicable.? If ur sister doesnt get admission in pune university after scoring 163 out of 200 in mbacet n somebody with 92 marks gets it bcoz of reservation then u may be able to discuss the reservation issue in better manner. Why evey body is blaming prakash jha .i tried to go close to reality so u call him b grade director?
Thursday at 12:00am · Like
Padmaraj Tekawade n freedom of expression is also a constitutional right. There is a sensor board existing to scrutinize the movies.chagan bhujbal is just interested in cheap publicity. How many backward community students hav got free admissions to bhujbal knowledge city? Ita all abt money n politics. Nobody is interested in welfare of the backward communities
Thursday at 12:06am · Like · 1 person
Satish Laxman Chaphekar Jar desahtil 75% lokana 'arakshan' milae tar mag te 'alpaskheyak kase', aj durdvane politicians votes sathi khihi kartat? tyna kiti mahtva dyache he at tapsale paheje.tyna swthachey 'chair' chi kalji ahe ?
Thursday at 12:29am · Like
Dayanand Kanakdande Cinema he ek madhyam aahe. Aarakrshan ha vishay nakkich sanvedanshil aahe matra kontihi kalakruti na pahta samajachya
Thursday at 9:26am · Like
Dayanand Kanakdande Bhavna dukhavahet mhanun virodh karnar asal tar ashich magni punha RIDELS babat zali tar kase. rajkaran mhanun ase
Thursday at 9:30am · Like
Dayanand Kanakdande Karane barobar nahi. Bhujbal mantri aahet tyani vishesh show pahun comment karavi. Aani aavdat nasel tar na pahnyache
Thursday at 9:33am · Like
Dayanand Kanakdande Aavhan kara. Chitrapatabadal charchela mokle kara. 'SAU PHUL KHILNE DO, VICHARSHAKHO ME HOD HONE DO.'
Thursday at 9:37am · Like
Dayanand Kanakdande Aavhan kara. Chitrapatabadal charchela mokle kara. 'SAU PHUL KHILNE DO, VICHARSHAKHO ME HOD HONE DO.'
Sangram Nikalje नरके सर आपण बोलताय ते अगदी खरे आहे.. आरक्षणासारख्या गंभीर विषयावर प्रकाश झा यांनी चित्रपट काढला आहे हा विषय इतका गंभीर असताना.. त्यांनी जाणीवपूर्वक या विषयात हात घातला असावा .. कारण ते एक ब्राम्हण आहेत..?
ReplyDeleteJuly 27 at 9:40pm · Unlike · 8 people
Ajay Avhad मुळात आरक्षणासारख्या संवेदनशील विषयावर चित्रपट काढणे चुकीचे आहे. सेन्सोर बोर्डाने अशा गंभीर विषयासंबंधी काही नियमावली तयार करायला हवी..
July 27 at 10:04pm · Like · 1 person
Leeladhar Bansod आरक्षणावर चित्रपट काढणे यात काय नविन नाही..मात्र या अती संवेदनशील विषयांवर सर्व बाजूने "प्रकाश"टाकण्यांची यांची लायकी नाही..नेहमी वादग्रस्त विषयांला हात घालून प्रसिध्दी मिळवणं हाच यांचा तो काय खरा धंदा आहे.
July 27 at 10:12pm · Unlike · 3 people
Laxman More ekdam barobar sir. Mulat Arkshanachya vishayavar chitrapat kaDhun Jatiy dvesh vadhel.
July 27 at 10:19pm · Unlike · 19 people
Prakash Pol Prakash jha yani saburine ghyave. Nahitar bahujanancha prakshobh hoil.
July 27 at 10:29pm · Unlike · 1 person
Sambhajee Scindia नरके सर मी आपल्या "या देशातील सुमारे७५ टक्के लोकांना आरक्षणामुळेच आज प्रतिनिधित्व मिळालेले आहे" या विधानाशी सहमत नाही. कारण आरक्षणामुळे ७५ टक्के लोकांना प्रतिनिधित्वाचा मार्ग मिळाला आहे. या मार्गाचा वापर करून आपल्यासारखे व अनेक लोक स्वताच्या प्रतिभेवर व गुणवत्तेवर समाजापुढे आलेले आहात. प्रतिनिधित्त्व अजून खऱ्या अर्थाने मिळायचे आहे. कारण आरक्षण असले तरी त्यात पळवाटा खूप आहेत म्हणून जोपर्यंत खऱ्या अर्थाने ज्यांना आरक्षणाचा लाभ मिळायला हवा अश्या शोषित आणि वंचित लोकांची टक्केवारी आहे तेवढीच आहे. प्रतिनिधित्वाचा मार्ग मिळणे आणि त्याची खऱ्या अर्थाने अंमलबजावणी होणे त्यापेक्षा ते त्या घटकापर्यंत पोहोचणे अथवा पोहोचवणे गरजेचे आहे. कुणी चित्रपट काढला आणि तो कसा आहे किवा त्याचा काय फरक पडेल हा मुद्दा वेगळा आहे. खरी परिस्तिथी काय आहे आणि ती कशी बदलायला हवी (घटनात्मक मार्गाने) याकडे घटनात्मक बदल करून आप आपल्या समाजातील घटकांना जागृत करणे महत्वाचे आहे.
July 27 at 10:40pm · Unlike · 1 person
Gopal Raibole majhya mate, jha yanchya dokyavar prakash padava lagel, anee film pradarshit honya purvee tyas baghnyachi kalpana tyala kalvavi,tase na jhalyas, tya adhi to proyog hou denar nahi ashi tyala tambi dyavi, va tyanantar suddha manat nasel tar andolnachi tayari karavi. Parantu jha sarkhe digdarshak aslya gostit aaplach fayda samjun, tyache suddha cash karnyache vichar karu shakto, va filmchi publicity hot ahe te pahun prasannit hoyeel. mhanun prettyek paul savdhani ne ghene garjeche ahe ashe mala vatate.
July 27 at 11:24pm · Unlike · 1 person
Bhushan Bhadange aarakshanache nikash kase asavet..vadil..class1....aai class2,,,,..ani mulaga.... scolarship...sathi apply karato...
Sunny Lovindia Mazaya Eka Mitrane mala ase sangitle ki, Prakash Jha Yanchya office / Production Office madhye, mazya mitracha ek mitra gela astana tyala tethe tyachi Cast vicharli.......Aata Yas Kay Mahnave ?????
ReplyDeleteMala Suddha Anekda Janvle...ki Jha Yanchya Filmmadhye Yadav , Muslim heych anekda Vilan astat.....Aani Bahutaanshi Sajjan va Hero hey kon astat he kahi aata vegle sangayala nako >>>>>>
18 minutes ago · Like · 1 person
Hari Narke said...
ReplyDeleteप्रिय सुनिलजी,आपला लेख विचारप्रवर्तक आहे.संयमाने आपण चौफेर युक्तीवाद केला आहे.मला काही प्रश्न पडले आहेत.{१}समांतर सेन्सोरबोर्ड असे ज्याला आपण आणि आपले मित्र मानता,त्यात आपण "सब घोडे बाराटक्के"असे सुलभीकरण करित नाहीत काय? ठाकरेंची भुमिका आणि भुजबळ-आठवलेंची भुमिका यात फरक आहे.या देशातील प्रत्येक प्रश्नाचा ड्रायव्हिंग फोर्स तिहेरी अस्तो. जात,वर्ग,लिन्गभाव हे ३ फोर्स सर्वत्र कार्यरत आहेत.ईथे जात या चिवट आणि सर्वात शक्तीशाली फोर्सबद्दलचा मुद्दा गुंतलेला आहे.तुम्ही त्याच्याकडे पुरेशा अलिप्तपणे बघत आहात.तेव्हढा अलिप्तपणा आम्हाला "परवडणारा" असता तर किती बरे झाले असते!.{२}कलाक्रुतींचा काहीच परिणाम होत नसेल,असे कलावंतांनीच म्हणावे,यासारखे दुर्दैव दुसरे कोणते असु शकेल?{३}या देशातील जनता नक्कीच सुद्न्य आहे,पण ती चिथावणीला बळी पडते हे मंडल आयोगाच्या विरोधातील दंगली,गुजरात१९८० {आरक्षण विरोधी दंगल},२००६च्या मंडल २ विरोधी दंगली यातुन पुरेसे सिद्ध झाले आहे.आरक्षण विरोधी नफरतीची झळ बसलेले आणि न बसलेले असा हा विषम वाद आहे. त्यात आमची बाजु लंगडी नाही पण आम्ही तुम्हाला कन्विन्स करण्यात कमी पडतोय.{४} आपण ज्यांना सहजपणे "खुजे" म्हणुन हिनवलेय त्यांनी आरक्षणासाठी जर खस्ता खाल्ल्या नसत्या तर या व्यवस्थेने मंडल आयोग लागु करु दिला नसता,हे आम्ही तरी विसरु शकत नाही.{५}शेवटी "जिस तन लागे... "ही कबिराची उक्ती आजही कालबाह्य झालेली नाही एव्हढे खरे.अधिक ऊणे क्षमस्व.धन्यवाद.